1. Tunel Świętego Gotarda (Szwajcaria) – 57 km

Tunel bazowy Świętego Gotarda. Fot. alptransit.ch

Od włączenia do eksploatacji w 2016 r. jest niekwestionowanym liderem rankingu najdłuższych tuneli komunikacyjnych na świecie. Obiekt znajduje się pod przełęczą Świętego Gotarda w Alpach Leopontyjskich (południowo-wschodnia Szwajcaria), a w najwyższym punkcie leży na wysokości 550 m n.p.m. Na placu jego budowy pracowało kilku wykonawców (wraz z licznymi podwykonawcami). Trudne warunki, związane z niekorzystnym układem geologicznym w rejonie placu budowy, powodowały liczne przestoje i konieczność zastosowania nowoczesnych technologii i rozwiązań. Jedną z najważniejszych było zastosowanie maszyn TBM (ang. Tunnel Boring Machine) – w taki sposób wydrążono większość tego blisko 60-kilometrowego obiektu. Finalnie pod masywem przełęczy Świętego Gotarda powstały dwie równoległe nitki, połączone szybami tuneli technicznych, które pełnią rolę wyjść ewakuacyjnych (taką funkcję mają także znajdujące się wewnątrz obiektu stacje Faido i Sedrun).

Budowa tego najdłuższego i najgłębiej położonego tunelu na świecie trwała 17 lat i pochłonęła około 11 mld EUR. Przejazd tunelem zajmuje około 17 min. Dzięki realizacji tej kolejowej inwestycji udało się skrócić podróż m.in. pomiędzy Zurychem a Mediolanem o prawie 2 godz., a także zmniejszyć natężenie ruchu tranzytowego, co wpłynęło pozytywnie także na górski ekosystem.

2. Eurotunel (Wielka Brytania) – 50,45 km

Białe Klify w Dover (Wielka Brytania). Fot. Sergii Figurnyi / Adobe Stock

Channel Tunnel to jeden z najbardziej znanych tuneli na świecie i najdłuższy tunel kolejowy w Europie.Znajduje się pod kanałem La Manche i łączy dwa portowe miasta: francuskie Calais oraz brytyjskie Folkestone. Składają się nań trzy pojedyncze nitki – po jednej dla każdego kierunku jazdy oraz nitki serwisowej; każda z nich ma około 50 km. Transport osobowy i towarowy odbywa się tam dzięki specjalnym wahadłowym pociągom, które mogą jeździć z prędkością 160 km/godz. W sumie z Francji do Wielkiej Brytanii (od terminalu do terminalu) można tym sposobem dostać się w 35 min. Odcinek przeprowadzony przez tunel jest częścią trasy kolejowej łączącej Londyn z Paryżem i Brukselą.

Historia Eurotunelu sięga początków XIX w. – to wtedy po raz pierwszy sformułowano ideę budowy obiektu pod kanałem La Manche. Na ostateczny projekt tunelu trzeba było jednak czekać ponad 170 lat, z uwagi na konieczność rozwiązania wszystkich problemów geologicznych, jakie napotkano na drodze opracowywania koncepcji obiektu. Ostatecznie jego budowa rozpoczęła się  dopiero w 1987 r. Do pokonania mas skalnych użyto w sumie sześciu maszyn TBM. Część urobku wykorzystano pod budowę terminali oraz Samphire Hoe Country Park, który znajduje się tuż obok Dover.

3. Tunel Lötschberg (Szwajcaria) – 34,6 km

Portal północny tunelu Lötschberg w Frutigen. Fot. Cooper.ch / Wikipedia Commons

Kolejny szwajcarski tunel prowadzi przez Frutigen, Berne, Raron i Valais (Alpy Berneńskie). Prace nad tunelem Lötschberg rozpoczęły się w 1999 r. Podczas budowy wykorzystano głównie technologie wiertniczą oraz strzelniczą, a samo drążenie odbywało się na głębokości 2000 m. Ponad 34-kilometrowy tunel otwarto po ośmiu latach od rozpoczęcia prac budowlanych.

Budowa obiektu była ważna zarówno z punktu widzenia przewozów towarowych (możliwy stał się transport dłuższych i cięższych składów), ale także pasażerskich – trasą tą przemieszcza się wielu turystów zmierzających do szwajcarskich ośrodków narciarskich. Każdego dnia przejeżdża nim około 110 pociągów (blisko 30% to pociągi pasażerskie, pozostałe – towarowe), w tym składy ciężkie o masie 4 tys. ton i długości nawet 1,5 km.

4. Tunel Guadarrama (Hiszpania) – 28,4 km

Góry Sierra de Guadarrama. Fot. Andrés García / Adobe Stock

W Hiszpanii najdłuższe odcinki tunelowe to fragmenty madryckiego metra (nawet 41 km), ale jeśli weźmiemy pod uwagę wyłącznie tunele kolejowe i drogowe, liderem zestawienia okaże się obiekt przecinający Sierra de Guadarrama w górach Kastylijskich. Trasa tego kolejowego tunelu prowadzi wzdłuż drogi szybkiego ruchu łączącej stolicę Hiszpanii z Valladolid. Dzięki szybkim pociągom, jeżdżących tym odcinkiem z maksymalną prędkością 320 km/godz., między tymi miastami można przeprawić się w około 50 min.

Na obiekt składają się dwa tory o długości przekraczającej 28,4 km. Budowa tunelu była w Hiszpanii sporym wydarzeniem. Na jej placu pracowało w sumie ponad 4 tys. osób.

5. Tunel Wienerwald (Austria) – 23,8 km

Portal tunelu Wienerwald od strony Tullnerfeld. Fot. Linie29

Znajdujący się niedaleko Wiednia tunel Wienerwald (niem. Wienerwaldtunnel) wraz z tunelem Lainzer tworzy najdłuższy tunel w Austrii. Przekracza północą część lesistej wyżyny Wienerwald (od której pochodzi jego nazwa), pomiędzy Gablitz i Mauerbach. Jest częścią trasy Wiedeń–St. Pölten, jednego z najważniejszych austriackich szlaków kolejowych. Co ważniejsze, dostosowany jest do prędkości 250 km/godz. W eksploatacji znajduje się od ponad dziewięciu lat.

11 km obiektu to tunel dwunawowy, pozostała część to jednonawowy tunel dwutorowy. Część jednonawowa została wybudowana z wykorzystaniem metody konwencjonalnej, natomiast dwunawowa z użyciem maszyny TBM.

6. Tunel Simplon (Szwajcaria/Włochy) – 19,8 km Tunel Simplon. Fot. Markus Schweiss

Tunel Simplon jest obiektem na transgranicznej trasie prowadzącej z Brig w Szwajcarii do włoskiego miasta Domodossola. Jego budowa umożliwiła wykorzystanie skrótu przez Alpy, pod przełęczą Simplon. Przez większość XX w., od 1906 r. do 1982 r. (kiedy to powstał tunel Daishimizu), był to najdłuższy tunel kolejowy na świecie.

To obiekt dwunawowy, którego nitki powstawały jednak w czasowej odległości aż 15 lat. Pierwsza nitka została zbudowana osiem lat (włączono ją do eksploatacji w 1906 r.), a druga w dziewięć (jej budowa trwała od 1912 r. do 1921 r.) Jego trasa poprowadzona została niemal w całość w linii prostej (jedna z nitek ma 19,803 m, druga 19,824 m). Najwyższy punkt n.p.m., na jakim znajduje się tunel, to 705 m. Do momentu budowy tunelu św. Gotarda, był też najniżej położonym tunelem alpejskim.

7. Tunel Vereina (Szwajcaria) – 19 km

Tunel Vereina. Fot. Wikimedia Commons

Tunel Vereina jest główną częścią linii kolejowej Vereina, poprowadzonej przez szwajcarski kanton Graubünden. Łączy dwie linie: Landquart–Davos Platz oraz Bever–Scuol–Tarasp. Przy długości ponad 19 km, jest to najdłuższy tunel kolejowy na świecie w kategorii torów o metrowym rozstawie szyn.

Budowa tunelu, która rozpoczęła się w 1991 r., a zakończyła osiem lat później, umożliwiła poprawę komunikacji we wschodniej Szwajcarii: dzięki poprowadzeniu połączenia pod ziemią, transport nie jest uzależniony bowiem od warunków meteorologicznych. To niezwykle ważne, ponieważ w tym kantonie, a szczególnie na przełęczy Flüela (pomiędzy Davos i Susch), często doświadczano obfitych opadów śniegu oraz lawin.

Wartość projektu to około 812 mln franków szwajcarskich.

8. Tunel Vaglia (Włochy) – 18,7 km

Vaglia jest gminą w mieście metropolitalnym Florencja we włoskim regionie Toskania, położoną około 15 km na północ od Florencji.​​​​​​​ Tunel noszący jej nazwę jest częścią Kolei Dużych Prędkości na trasie z Florencji do Bolonii. Jest jednym z wielu obiektów na tej trasie, znajdują się tam też:

• Firenzuola – 15,2 km,
• Pianoro – 10,8 km,
• Raticosa – 10,4 km,
• Monte Bibele – 9,2 km,
• Sadurano – 3,86 km,
• Scheggianico – 3,5 km,
• Borgo Rinzelli – 0,71 km,
• Morticine – 0,654 km.

Tunel jest jednonawowy, dwutorowy. Powstał z wykorzystaniem metody ADECO-RS. Jego budowę zakończono w 2009 r. Na większości trasy poprowadzona jest do niego również równolegle galeria, która może być wykorzystana jako tunel techniczny bądź ewakuacyjny.

9. Tunel Apennine (Włochy) – 18,5 km 

Stacja kolejowa we Florencji. Fot. Adobe Stock

​​​​​​​

Tunel Apennine (Apeniński) również znajduje się na trasie z Bolonii do Florencji; łączy stacje San Benedetto-Castiglione and Vernio-Montepiano-Cantagallo. Ma już 86 lat: otwarto go na pięć lat przed wybuchem II wojny Światowej. Jego budowa skróciła trasę pomiędzy tymi dwoma włoskimi miastami o 35 km (wcześniej jeżdżono linią kolejową Porretana, poprowadzoną przez góry). W momencie włączenia do eksploatacji był to drugi (zaraz po tunelu Simplon) pod kątem długości tunel kolejowy na świecie, a najdłuższy z tuneli dwutorowych.

W najwyższym miejscu trasa poprowadzona jest na 328 m n.p.m. Maksymalne nachylenie trasy to 1,2%.

23 grudnia 1984 r. w pociągu jadącym tym tunelem, ekspresie relacji Neapol–Mediolan, wybuchła bomba. Do ataku przyznała się Cosa Nostra, mafia sycylijska.

10. Tunel Münsterer (Austria) – 15,9 km

Tunel Münsterer Fot. Kontrollstellekundl

Budowa linii kolejowej Neue Unterinntalbahn jest elementem tworzenia w Austrii sieci Kolei Dużych Prędkości. Trasa ta łączy linię Brenner (Innsbruck) z linią do Kufstein, umożliwiając łatwy transport osobowy i towarowy z Salzburgiem, ze wschodnią częścią Austrii oraz z Niemcami. Część linii poprowadzona została pod ziemią, m.in. w niemal 16-kilometrowym tunelu Münsterer.

* Zestawienie obejmuje tunele komunikacyjne, z wyłączeniem odcinków metra.

Przeczytaj także: Najdłuższe tunele na świecie